اعترافات تولستوی

 

وصال دولت بیدار ترسمت ندهند

که خفته‌ای تو در آغوش بخت خواب زده

بیا به میکده حافظ که بر تو عرضه کنم

هزار صف ز دعاهای مستجاب زده

 

اعترافات تولستوی
در این آشفته بازار ناشی از کرونا و فرو ریختن این همه آداب پوچ و بی معنی در فرهنگ بشری که چون حصاری آدمی را در میان خود گرفته است و دیدن و شنیدن آن همه وقایع غمناک و تراژیک که زندگی را برای آدمی قله کوهی کرده است که سزیف وار باید تخته سنگی را بر بالای آن برده و هی این عمل واهی را تکرار کند این فکر به ذهنم متبادر می شود که راستی اصل زندگی چیست و کجاست و دلیل موجه ما برای این همه زندگی از برای چیست ؟که با حب و بغضی از سر تعصب و خامی بر سر دستمالی ناچیز که این چند روزه حیات است ،قیصریه ای را به آتش می کشیم ؟تولستوی در کتاب اعترافات می نویسد زندگی چیزی جز یک فریب بزرگ و در نهایت نابودی مطلق نیست.
اصلا و ابدا برای چه باید به آب و آتش زد و زندگی کرد ؟براستی   اندکی فقط اندکی به فکر ناقص هر کدام از ما از شاه تا گدا آمده است که  آیا می توانیم برای زندگی اصولی قائل باشیم و یا در پی معنایی عمیق به کشف و مکاشفه ای از سر معرفت برسیم؟اینها پرسش های ساده و بی جواب است که هر آن آزارم می دهند و اما این که قابل تحمل است، نه چون هملت ترس از دنیای آن سوی مرگ بلکه نوعی بزدلی و پوست کلفتی علیرغم اشراف به این پوچی و دریغ محض باز وادار می کند که دستی از سر استیصال بر سر این چند روزه زندگی نکبت بار بکشیم.

باری من بین اعترافات تولستوی و هملت شکپیر و هرج و مرج گویی خویش سرگردانم.

تولستوی در کتاب اعترافات! خویش می نویسد اعترافات دینی هیچ ارتباطی با زندگی اصلی انسانها ندارند دقت که می کنی هر آدمی  دقیقا زندگی شخصی را جدا از آموزه های دینی پیش می برد.
به عبارتی از نگاه تولستوی در ابتدای اندیشه فلسفی به جهان او دین و زندگی را دو پدیده کاملا مجزا می داند که هر کدام راه خود را می روند.
او در جایی از کتاب اشاره می کند آنجا که فکر می کنیم ایمانی هست جز فضایی خالی و تهی چیزی نیست و سپس ادامه می دهد مثل یک مومن مسیحی کلماتی را تکرار می کنیم ،صلیبی می کشیم و آنگاه در برابر پدر مقدس تعظیم می کنیم ،اینها که انجام میدهیم همه اعمالی مطلقا بی معنا هستند.و در آخر تولستوی بدنبال معنای زندگی ،ایمان به بهتر شدن را تنها راه درست زیستن در زندگی انسان می داند
وی در بخشی از کتاب اعترافات اشاره ای به افسانه ای شرقی می کند و آن را  به زندگی بشر ربط می دهد. طبق این افسانه انسان در حال فرار است از دست درنده ای وحشی اما به درون چاهی سقوط می کند که در انتهای چاه اژدهایی در انتظار بلعیدن اوست. حال انسان نه جرئت بیرون امدن را دارد نه جرئت رها کردن  خود را در دهان اژدها. پس به ناچار به شاخه های اطراف چاه پناه می برد که موش ها در حال جویدن تارها هستند.اما چنگ می زند و خود را معلق در چاه تعلقات نگه می دارد هر دو سوی این راه تباهی ست و انسان نیز این را خوب می داند ولی در همین خیال متوجه چکیدن قطرات عسل از روی شاخه می شود و با تقلا زبانش را برای لیسیدن به عسل می رساند. شاید همه زندگی همین چند قطره عسل باشد که شیرینی معلق بودن مابین دو مرگ را توجیه می کند ...و نتیجه می گیرد که آیا در زندگی معنایی هست یا همه رنج ها و تلاش ها بی معناست و با مرگ به آخر می رسد

منتقدین ادبیات داستانی تولستوی را پیامبر داستان نویسی می نامند .
او  جمله ای دارد بدین مضمون که تعریف جامعی از خواستگاه و شاید هم پرت شدگی آدمی ست "همه می خواهند بشریت را تغییر دهند اما هیچ کس به تغییر دادن خویش نمی اندیشد " .
فکر کنم این جمله شامل همه تاریخ بشریت از آدم تا اکنون می گردد که هرکه آمد خواست دنیا را عوض کند بی آنکه در فکر عوض کردن خود باشد عوضی!
به عبارتی تا آدمی نداند که چقدر عوضی ست پی به راه چاره عبور از بحران نخواهد برد.
ماهشهر از دفتر یادداشتها ع-بهار